Mathieu Asselin: Monsanto® te zien op BredaPhoto
Toen de Frans-Venezolaanse Mathieu Asselin acht jaar geleden van zijn vader hoorde over de misstanden in het bedrijf Monsanto, besloot hij door middel van fotografie het hele verhaal te vertellen over de vele wreedheden die voortkomen uit de praktijken van een van de grootste producenten van voedingsmiddelen, diervoeders, zaden en chemische producten. Zijn boek Monsanto®: A Photographic Investigation werd vorig jaar tijdens Paris Photo bekroond met de Aperture First PhotoBook Award. Met zijn werk hoopt hij mensen tot inzicht te brengen: “Ik geloof niet in fotografie die openstaat voor interpretatie, waar mensen over mogen denken wat ze willen. Als ik dat hoor, dan zeg ik: ‘Fuck that! Ik heb toch niet voor niets zoveel onderzoek gedaan?’”
“Toen mijn vader me vertelde over de boeren in het Midwesten van de Verenigde Staten die door Monsanto worden aangeklaagd voor het hergebruiken van door hen gepatenteerde zaden, wist ik meteen dat ik daar iets mee moest doen.” Algauw nadat Mathieu Asselin zijn onderzoek naar het bedrijf Monsanto begon, bleek de problematiek nog veel groter dan gedacht. Hij ontdekte dat ontzettend veel mensen, van activisten tot gedupeerde boeren, vechten tegen het oppermachtige bedrijf dat zowel verantwoordelijk is voor genetische gemodificeerde zaden, als voor de bijbehorende chemische onkruidverdelgers. “Gedreven door die verontwaardiging over de vele misstanden, besloot ik het hele verhaal te vertellen, van al die mensen samen: als mens, als wereldburger moest ik iets doen.” Dus zocht hij de vele slachtoffers en activisten op en fotografeerde hen, en de door gif aangetaste landschappen. Die foto’s vulde hij aan met teksten en archiefmateriaal, zoals de rooskleurige reclames van de multinational zelf, en documenten waaruit blijkt hoe doortrapt het bedrijf te werk gaat.
“Veel mensen vechten tegen Monsanto, maar allemaal om verschillende redenen.” Ook veel fotografen deden al eens iets met het onderwerp. “James Nachtwey portretteerde bijvoorbeeld ook al eens de slachtoffers van Agent Orange – het ontbladeringsmiddel van Monsanto, dat door de Verenigde Staten als chemisch wapen werd ingezet in de Vietnamoorlog. Het veroorzaakt ernstige ziektes en er zijn als gevolg hiervan duizenden kinderen met zeer ernstige misvormingen geboren.” Maar geen enkele fotograaf vertelde het hele verhaal over alle verschillende misstanden rondom Monsanto: van mensen die ziektes en afwijkingen ontwikkelen, tot boeren die financieel uitgebuit worden en landschappen die voorgoed vergiftigd zijn. De Franse journaliste Marie-Monique Robin maakte wel een documentaire over het onderwerp, deze was een grote inspiratiebron voor Asselin.
“Omdat het onderwerp zo breed is, heb ik voorbeelden gekozen die het hele verhaal vertellen, doordat ze ook de problemen op andere plaatsen illustreren. Geografisch gezien heb me beperkt tot de Verenigde Staten en Vietnam, maar dat wil dus zeker niet zeggen dat dit de enige plekken zijn waar de problemen zich voordoen. Cordoba in Argentinië is een modern voorbeeld van hoe genetisch gemodificeerde organismes, pesticiden en chemicaliën de bevolking belasten. Het zijn als het ware open-veld-experimenten, waar boeren steeds meer chemicaliën moeten gebruiken, waarvan de gevolgen nog lang niet allemaal te overzien zijn. En als je kijkt naar Amerikaanse boeren die door Monsanto worden aangeklaagd omdat ze illegaal de gepatenteerde zaden zouden gebruiken, dan heb je het indirect ook over soortgelijke toestanden in India. Boeren zitten daar financieel aan de grond vanwege de manier waarop Monsanto handel drijft. Ook dumpsites zijn een wereldwijd probleem, die zijn buiten de Verenigde Staten te vinden, bijvoorbeeld in Anniston in het Verenigd Koninkrijk. Ik hoef dus niet ieder geval apart te bezoeken om de enorme omvang van de problematiek te laten zien.”
Het standpunt van Asselin is overduidelijk een aanklacht. Hij laat weliswaar slachtoffers van Monsanto zien, maar kiest ervoor ze niet in een slachtofferrol te fotograferen en wil geen medelijden opwekken. “Ik geef niemand een stem, want die stem hebben ze zelf al. Ik laat alleen maar zien hoeveel mensen er vechten voor rechtvaardigheid. Ze zijn trots om mee te werken aan mijn project en zijn zich heel bewust van de boodschap. Ik vind het belangrijk dat iedereen waardig in beeld komt, ook de kinderen in Vietnam. Zijn eigen rol relativeert Asselin: ‘Ik geloof niet dat fotografie de wereld verandert, maar wel dat het kan aanzetten tot meer bewustwording en dat is hard nodig.’