Ruben Terlou: Een toren naar de hemel
Hij maakte voor de VPRO twee tv-programma’s over China: eerst Langs de oevers van de Yangtze en daarna Door het hart van China, dat afgelopen voorjaar werd uitgezonden. Toch was het niet de eerste ambitie van Ruben Terlou om televisiemaker te worden, maar fotograaf. Thuis lagen de camera’s van zijn vader te wachten op zijn talent. “Op mijn veertiende begon ik te fotograferen met de Russische 1000mm lens van mijn vader. Die had hij aan me gegeven speciaal voor het fotograferen van vogels. De eerste zwart-wit film die ik ontwikkelde maakte een enorme indruk op mij. Het zien van de foto’s gaf mij het gevoel dat ik bezig was iets te creëren. De vertaling van het kijken naar het maken van een beeld vind ik nog steeds de grote magie van fotografie.” Tijdens en na de opnamen van de tv-series maakte Ruben Terlou zijn documentaire foto’s en schiep hiermee zijn eigen interpretatie van het snel veranderende China.
De Chinese samenleving is volledig doordrongen met het confucianistische gedachtegoed. Gehoorzaamheid en trouw aan de staat zijn hierbij gekoppeld aan voorouderverering en het geloof in leven na de dood. “Ik was geïnteresseerd in het einde van het leven en de begrafenisrituelen die daarbij horen. De tradities zijn op het platteland heel verschillend van die in de stad en ze staan op het punt van verdwijnen. Je ziet bij begrafenissen, vooral aan de oevers van de Gele rivier, elementen van de Chinese volksreligie, die een mix is van confucianisme en animisme. Terloops kwam ik erachter dat de rituelen ook over familiehiërarchie ging. Door de maoïstische revolutie was het volksgeloof weliswaar uitgeroeid, maar het behield toch een grote invloed op het dagelijks leven. Dat vond ik interessant. In veel aspecten van het leven kwam de strakke regulering van het collectieve boven het individu naar buiten.”
Op een foto over begrafenissen zie je een jongeman in het wit gekleed met een geel hoofddeksel in de vorm van een geometrische kip, en voor zijn gezicht een sluier van half doorzichtige stof. Hij staat midden op de akker met een portretfoto van zijn oom in zijn handen geklemd. “Die oom was ongetrouwd. Hij moest begraven worden met een pop erbij want een overledene mag niet alleen begraven worden, anders zal de ziel eeuwig dolen. Toen het zand over de kist ging stond deze man nog steeds op de kale akker met het portret naar de rituelen te kijken. Hij stond daar precies zoals ik hem heb gefotografeerd. Ik heb deze foto niet geregisseerd.”