Overleven op en onder de straat

In ‘Inside Outside Under Bucharest’ volgt fotograaf en antropoloog Massimo Branca het leven van een Roemeense straatbende. Leden leven onder het Gara du Nord. “Veel van deze mensen zijn opgegroeid op straat. Ze hebben een hard leven en moeten het met weinig middelen zien te redden. Drugs- en alcoholgebruik komt veel voor. Met bedelen, prostitutie, het doorzoeken van afval en kleine misdaad onderhouden ze zichzelf.” Om een beter begrip van de mensen en hun levenswijze te krijgen, heeft Branca hen langdurig gevolgd. Zijn conclusie: “Elke man of vrouw is het resultaat van een complexe serie aan interacties met zijn sociale en culturele omgeving. Daar zouden we bij stil moeten staan voor we mensen die anders leven dan wij veroordelen.”

In 2013 maakte Branca een reis naar Roemenië met een vriend. “We waren van plan twee maanden door het land te reizen, om de cultuur en maatschappij van Roemenië beter te leren kennen. In Boekarest ontmoetten we de belangrijkste figuur van een straatbende. De leden wonen onder Gara du Nord. Na een eerste bezoek aan hun woonplek, besloten we langer te blijven om deze groep nader te onderzoeken. Als antropoloog vond ik het een bijzondere groep mensen. Ik had het gevoel dat ik meer tijd nodig had om een goed beeld te krijgen van deze mensen en hun leefwijze. Door veel tijd met ze door te brengen, kregen we steeds meer een band en werden we door de gemeenschap geaccepteerd. Na bijna drie jaar, waarvan we negen maanden vrijwel op straat leefden, waren we zo goed als onderdeel van de groep.”

Affectie

“De mensen in deze gemeenschap komen uit een moeilijk sociaal milieu. Ze missen affectie of aandacht van hun familie en vallen buiten de maatschappij. Een groot aantal van hen is opgegroeid op straat. Ze moeten overleven met de weinig middelen die ze hebben. Ondanks een tekort aan van alles, zag hun woonplek – een tunnel onder het Gara du Nord – er goed verzorgd uit. In de tunnel is elektriciteit en deze biedt deels het comfort van een gewoon huis. Omdat ze geen voorbeeld of rolmodellen hebben, leven ze in een soort eindeloze vorm van adolescentie. Een leven met harde conflicten, maar ook ontroerende momenten van saamhorigheid.”

Objectief?

Als onderzoeker wil je graag zo objectief mogelijk naar je onderwerp kijken. “Als fotograaf wil je dit misschien ook, al weet je dat dat onmogelijk is. Je kijkt toch met een bepaalde blik. Hoe meer tijd je met mensen doorbrengt, hoe meer verbonden je met hen voelt. Naast foto’s die dienden als aantekeningen in mijn veldonderzoek, heb ik ook mijn observaties en gevoelens in foto’s proberen te vatten.”

Catalina

Met Catalina krijgt hij een sterke band. In 2013, wanneer hij haar voor het eerst ontmoet, is ze zeventien jaar. Sinds haar twaalfde leeft ze op straat. Op haar dertiende gebruikt ze voor het eerst drugs. “Catalina was een fragiel meisje met een sterke, maar verdrietige blik in haar ogen. Ik wilde meer te weten komen over haar leven en de reden waarom ze op straat terecht was gekomen. Deze kans kreeg in ik de winter van 2014, toen ik haar heb geholpen bij de genezing van een ernstige brandwond aan haar been. Ik heb voor haar gezorgd, voor haar gekookt en haar weg proberen te houden van drugs. Dat is niet gelukt. Helaas, zoals ze schreef op mijn notebook:‘het is al te laat en er is niets tegen te doen’.

Begrafenis

Een aantal maanden later overleed ze, aan de gevolgen van een infectie in haar nek. Op dat moment was ik in Italië. Ik ben teruggegaan voor haar begrafenis. Daar heb ik een deel van haar biologische familie ontmoet. We hebben samen een moment van intens verdriet beleefd. Ze nodigden me uit om een tijdje bij hen te verblijven. Dankzij foto’s en mijn verhalen kregen ze de kans om Catalina’s leven iets beter te begrijpen. Ze leefden al zeven jaar gescheiden.” Ook na de dood van Catalina gaat hij door met het project. Hij wil begrijpen en ondervinden hoe mensen aan de zelfkant van de maatschappij op een gegeven moment geheel worden buitengesloten.

Begrip

Doel van Branca met dit project is niet zozeer om mensen iets te leren. Wel hoopt hij meer begrip te kweken voor mensen die op straat leven en buiten de maatschappij staan. “Dit project bestaat uit een collectie van ervaringen en gevoelens die we hebben opgedaan en ondervonden door te leven met mensen die vaak worden gestigmatiseerd, gebruikt, gehaat of genegeerd. Met mijn foto’s wil ik laten zien wat we gemeen hebben. Daarmee probeer ik snelle en oppervlakkige reacties van boosheid of medelijden tegen te gaan. Na drie jaar onderzoek is onze conclusie eigenlijk heel voor de hand liggend, ook al wordt deze nogal eens over het hoofd gezien: elke man of vrouw is het resultaat van een complexe serie aan interacties met zijn of haar sociale en culturele omgeving. Daar zouden we bij stil moeten staan voor we mensen die anders leven dan wij veroordelen.”

Vrienden

Branca volgt, voor zover mogelijk, nog steeds de mensen die in de loop der jaren vrienden zijn geworden. “Veel van hen zijn helaas al overleden, anderen zitten in de gevangenis.” In 2016 verscheen in een kleine oplage een boek over het project. Meer informatie: www.massimobranca.com/