Dominantie van mens of natuur?

Zandduinen in een woning, vreemdsoortige planten die alles lijken te bedekken: in het werk van Helene Schmitz draait het om de natuur. In het bijzonder de relatie van de mens met de natuur. De mens probeert de natuur te categoriseren, te temmen en te overheersen, maar soms onttrekt de natuur zich aan deze controle. “Met mijn werk wil ik mensen aansporen na te denken over de relatie met de natuur en haar grondstoffen. We maken er deel van uit, maar gebruiken en domineren het als geen ander levend wezen.”

“De natuur laat zich echter niet altijd domineren. Soms neemt de natuur het over en wordt onze infrastructuur, die we juist gebouwd hadden om de natuur in te perken, vernield. De kracht van de natuur wordt steeds duidelijker en zichtbaarder met de verandering van ons klimaat.”

Earthworks

Een mooi voorbeeld is te zien in de serie Earthworks. Daarin vult zand voormalige woningen. Hoe is deze serie tot stand gekomen? “Ik deed onderzoek naar een Zweedse onderzoeker Charles John Anderson (die actief was ten tijde van het imperialisme) toen ik deze plek ontdekte. Het is een geïsoleerde, afgelegen mijnwoning in de woestijn van zuidelijk Namibië. Door de wind heeft het zand zich verplaatst, tot het uiteindelijk elke ruimte van het huis heeft overgenomen, soms tot aan het plafond. Het zijn prachtige zandduinen geworden.”

Koloniale tijd

“Het verhaal achter deze plekken mag niet worden vergeten. Het zijn overblijfselen uit de koloniale tijd, begin twintigste eeuw, toen men in de woestijn in Namibië kostbare mineralen wilde gaan winnen. Het milieu, de fauna en het klimaat van de regio bleken echter te vijandig voor de mens. Het mijnen werd gestaakt en langzaam vulde het zand de lege ruimten van dit eens zo welvarende dorp.”

Kudzu Project

Een ander voorbeeld van hoe de natuur het overneemt is te zien in het Kudzu project. “De Kudzu plant (Pueraria lobata) werd in 1876 geïntroduceerd in Amerika. Japan nam de plant mee als cadeau ter gelegenheid van de festiviteiten omtrent het honderdjarig bestaan van de U.S.A. De plant werd bewonderd vanwege zijn groeicapaciteiten en zijn volle gebladerte. Al snel werd de Kudzu geplant in tuinen en langs wegen en spoorlijnen om erosie te voorkomen. Het planten van Kudzu werd zelfs een sociaal project. Tijdens de depressie werden arme boeren betaald voor het verbouwen van de plant.

Invasief

“Vroege waarschuwingen over de Kudzu, dat het een invasieve soort zou zijn, werden genegeerd. In 1950 was de groei van de plant oncontroleerbaar en zorgde het voor verstoringen in het ecosysteem. De plant uitroeien bleek echter bijna onmogelijk. De wortels van de Kudzu hebben een bijna miraculeus vermogen om zich te verspreiden. Het gif dat nodig zou zijn om de plant effectief te bestrijden zou desastreuze effecten hebben op het milieu als geheel. Tegenwoordig wordt de plant geclassificeerd als een van de meest agressieve, invasieve soorten. De plant bedekt meer dan 7 miljoen hectare in het zuiden van Amerika. De plant groeit met zijn strengen overal over- en doorheen en zet bomen, struiken en bloemen in de schaduw. Hierdoor stikken deze en gaan ze dood. In 24 uur kan de plant dertig centimeter groeien. Eén plant kan tijdens de zomermaanden 18 tot 60 meter groeien. Volgens de lokale mythologie zou men ’s nachts de ramen dicht moeten laten, om te voorkomen dat de Kudzu het gebouw binnendringt.”

Massa-extinctie

“Mijn werk gaat bevindt zijn op de scheidslijn tussen kunst en wetenschap, cultuur en natuur. Het gaat over hoe ver mensen gaan in de jacht op geld en voorspoed. Al sinds 2007, ten tijde van mijn Linnaeus project, ben ik geïnteresseerd in hoe we vanaf de oudheid hebben geprobeerd de natuur te analyseren en organiseren. Alles met het doel om de natuur te begrijpen, domineren en exploiteren. Dat heeft zo zijn gevolgen. Nu, in het huidige tijdperk Antropoceen, hebben we te maken met de zesde massa-extinctie (in de geschiedenis van het leven op aarde zou dit de zesde maal zijn dat er sprake is van het uitsterven van een groot aantal soorten, red. ).” Meer informatie: www.heleneschmitz.se of Instagram: @heleneschmitz.