Egypte in Huis Marseille

In Huis Marseille hangt een unieke tentoonstelling met originele foto’s van Egypte uit de negentiende eeuw die je maar zelden in het echt te zien krijgt. Het is een eenmalige kans om ervaren hoe scherp en helder de eerste natte collodium afdrukken waren.  

De schrijver Maxime de Camp was de eerste die een publicatie over Egypte tot stand bracht, genaamd Égypte, Nubie, Palestine en Syrie. Samen met zijn vriend, de schrijver Gustave Flaubert, de auteur van Madame Bovary trok hij in 1849 naar Egypte om in opdracht van een academie foto’s van oudheden te maken. Zij verbleven er maar liefs twee jaar. De publicatie bevatte 125 originele plaatwerken, die uiteraard apart moesten worden gedrukt, omdat offsetdruk nog niet bestond. Het is bijzonder dat het Rijksmuseum van Oudheden als enige instantie in Nederland een exemplaar van deze publicatie heeft. Door goede contacten mocht Huis Marseille deze werken tentoonstellen. De Camp maakte gebruik van het Engelse procedé om foto’s te maken, de calotypie uitgevonden door Fox Talbot. Hierbij werden papieren negatieven gebruikt, hetgeen uiteraard resulteerde in relatief onscherpe beelden.

De Engelsman Francis Frith, zakenman en amateurfotograaf, trok ook naar Egypte, zelfs drie keer, (tussen 1856 en 1860), maar hij maakte gebruik van het veel geavanceerdere natte collodium procedé. Hij fotografeerde onder ander met een 40×50 cm camera. Dat moest wel want de foto’s konden in die tijd nog niet vergroot worden. De maat van de opname was bepalend voor het eindresultaat. Het is heel bijzonder wat hij in die tijd heeft klaargespeeld. De foto’s moesten namelijk terplekke ontwikkeld worden. Daarom reisde hij in een huifkar waarin zich een complete donkere kamer bevond. Ondanks de complicaties van het procedé en de grote hitte in Egypte kwam hij thuis met foto’s van hoge kwaliteit. Ze zijn helder belicht en uitermate scherp, mooi ‘onthoekt’ (een manier om architectonische opnamen met rechte lijnen af te beelden), en zorgvuldig van compositie. Huis Marseille heeft een aparte zaal aan Frith besteed, en dat is zeer op zijn plaats. Zijn foto’s van de piramides zijn voor iedere kenner van de geschiedenis van de fotografie een must om te zien.

Verrassend aan de expositie is dat er ook veel opnamen van onbekende fotografen zijn opgenomen. Juweeltjes om te ontdekken. Zo zijn er portretopnamen van Pascal Sébah, een Armeens-Syrische fotograaf die een fotostudio in Constantinopel (het huidige Istanbul) had en later een filiaal in Caïro opende.  Er zijn opnamen te zien van winkeliers in Cairo en straatbeelden. Ook hangen er interessante portretten, gemaakt in de antropologische stijl van die tijd, door de Griekse broers Zangaki. Mooie opnamen van het inheemse, waarschijnlijk Nubische gedeelte van de Egyptische bevolking.

Een juweeltje om te zien is de beroemde Beklimming van de Grote Piramide (1873-1880) van Emile Bechard. Het is een foto waarop je ziet hoe Europese toeristen in hun chique kledij met behulp van lokale gidsen omhoog gehesen worden op de grote stenen van de piramide. Als je goed kijkt zie je een dame die door een Egyptische gids in haar taille wordt vastgehouden om haar in evenwicht te houden. Het moet een compromitterende situatie geweest zijn. Het is een voor die tijd een ongewoon levendige beeld, dat waarschijnlijk door de grote hoeveelheid licht totaal geen bewegingsonscherpte laat zien. Onderaan het beeld zie je een man met baard op zijn gemak een brief lezen, zich niets aantrekkend van de toeristische drukte om hen heen. Het lijkt wel een Martin Parr foto avant la lettre.

Nog te zien tot 4 juni

https://www.huismarseille.nl/tentoonstelling/in-egypte/

activiteiten

Masterclass oude fotografische technieken, deel III: Egypte editie 12/5

Speciaal voor de tentoonstelling In Egypte: Reizigers en fotografen, 1850 -1900 biedt Huis Marseille nu een masterclass aan geheel gewijd aan de technieken van de 19e-eeuwse fotografie. De technieken die gedemonstreerd worden zijn de technieken die ook werden gebruikt door o.a. Jan Herman Insinger tijdens zijn ontdekkingsreizen in Egypte: de albumine- en zoutdruk.

Lezing: Egyptoloog Maarten Raven over de foto’s van Jan Hermann Insinger

Huis Marseille organiseert op zondag 23 april een speciale lezing bij de tentoonstelling In Egypte / Reizigers en fotografen, 1850–1900. Maarten Raven is als conservator collectie Egypte verbonden aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.