Bij de meeste digitale camera’s die tegenwoordig op de markt komen is er sprake van enige vooruitgang, maar verder niet echt iets nieuws, zeker niet als het gaat om het concept, er wordt vooral doorontwikkeld aan wat al een succesvol cameratype is. Dat levert dan in de regel redelijk voorspelbare en heel goede digitale camera’s op, want slechte camera’s zijn er eigenlijk niet meer. De Sony DSC-RX1 is mede zo interessant omdat het een nieuw type camera is. Het is namelijk een nogal compact gebouwde camera met een vast objectief maar dan wel met een ‘full-frame’, dat wil zeggen 35mm formaat, sensor. En vast bij het objectief wil zeggen dat het vast op de camera bevestigd is, maar ook dat het een vaste brandpuntsafstand heeft. Het geheel past in een ruime jaszak en is mede daarom kennelijk bedoeld om vaak bij je te hebben als je niet al te veel wilt meeslepen, maar ook geen compromis wilt sluiten op het gebied van de beeldkwaliteit. De prijs van de Sony RX1 plaatst de camera boven in de markt, de kwaliteit lijkt er ook naar te zijn.

Vast
Je zit als gebruiker van de Sony DSC-RX1 dus vast aan een aantal door Sony gemaakte keuzes, vooral de 35 mm brandpuntsafstand moet je natuurlijk bevallen. Zelf zou ik liever een 50 mm hebben gezien, anderen hadden natuurlijk liever een sterke groothoek gehad. Maar het objectief is wel beeldbepalend, natuurlijk voor de foto’s die je met de RX-1 maakt, maar ook de buitenkant, het is, door de lichtsterkte van f/2 natuurlijk ook niet echt klein uitgevallen, en dat in combinatie met een body die gebouwd is met alle kennis van de maker van de compacte NEX systeemcamera’s maakt dat de afmetingen van het objectief direct in het oog springen. Het objectief is ontworpen bij Zeiss en de reputatie van dat merk schept hoge verwachtingen ten aanzien van de beeldkwaliteit. De tests laten zien dat die verwachtingen ook worden waargemaakt. In de praktijk houdt het meetresultaat in dat er geen kwaliteitsverschil is tussen de verschillende diafragma-openingen, met uitzondering van f/22 die misschien beter niet toegevoegd had kunnen worden. Het geeft je dus de volledige vrijheid om de keuze voor het diafragma enkel af te laten hangen van je wens om een bepaalde scherptediepte te realiseren, als de hoeveelheid licht het toelaat natuurlijk. Wel kent het objectief een duidelijk zichtbare tonvormige vertekening. Maar de lenscorrectie in de camera weet daar wel raad mee, bij de JPEG bestanden is er niets van terug te vinden, als je de optie tenminste inschakelt. En omdat de RAW bestanden ook al binnen de Adobe software worden ondersteund is ook daar met een automatische lenscorrectie de verdenking helemaal te verwijderen. Daarnaast is er de longitudinale chromatische aberratie die bij lichtsterke Zeiss objectieven wel vaker voorkomt. Ook deze 35 mm heeft er last van, vanaf diafragma 4 is het weg. Het zal niet in elke foto opvallen, maar wanneer het wel vervelend zichtbaar is kun je ook deze afwijking in software goeddeels verwijderen.

Het andere onderdeel waar je aan vast zit is de erfenis van de compactcamera, namelijk het ontbreken van een echte zoeker, je moet het doen met het overigens prachtige scherm achterop, waardoor je de camera ver van je af moet houden bij het fotograferen. Niet ideaal, maar je valt hopelijk wat minder op tussen alle toeristen met hun compactcamera’s. Het ontbreken van een duidelijk drukpunt bij de ontspanknop maakt het stilhouden dan nog iets lastiger. Maar geheel in lijn met de klassieke kwaliteit beschikt de ontspanknop ook over een schroefdraad voor een gewone draadontspanner. Als extra verkrijgbaar accessoire is er een opsteekzoeker, een optische die geen extra informatie biedt buiten een aanduiding van het beeldkader. Dat die zoeker los bijgekocht kan worden lijkt me redelijk, niet iedereen wil er één. Wat dan wel jammer is, de zonnekap moet ook bijgekocht worden, terwijl die volgens mij bij een dergelijke camera eigenlijk standaard aanwezig hoort te zijn.

Scherpstellen
Scherpstellen kan op verschillende manieren, waarbij de autofocus natuurlijk voor de hand ligt, maar ook handmatig scherpstellen is goed mogelijk. Bij de autofocus kun je nog kiezen voor alleen het macrobereik, het objectief wordt dan iets naar voren geschoven. Normaal loopt het bereik van 30 cm tot oneindig. De autofocus van de DSC-RX1 werkt op basis van contrastdetectie op de sensor, niet echt snel en bij weinig licht heeft het systeem er soms wat moeite mee. Bij het handmatig scherpstellen kun je hulp krijgen van de camera, vergroten van het beeldcentrum en peaking zijn de opties. Bij peaking wordt de scherpte met een kleur geaccentueerd, dat werkt wel goed, hoewel je er aan moet wennen, en niet onder alle omstandigheden is de aanduiding even goed zichtbaar. Voor meer snelheid zorgt de met de hand scherpstellen wel, zeker voor snelle snapshotfotografie lijkt het zoeken naar een vaste instelling van afstand en diafragma me wel werkbaar. Een afstandsaanduiding op het objectief ontbreekt helaas, wel kun je op het scherm een afstandsschaal zichtbaar maken, wat zeker in het begin alleen al handig is om te zien waar je wat betreft het scherpstellen mee bezig bent. Maar door de kwaliteit van het objectief, scherp is echt scherp, valt een fout bij het scherp stellen wel echt op!

Intern
De RX1 maakt gebruik van een erg kleine accu, die in principe in de camera, via de usb aan de computer of een speciale lader met usb uitgang moet worden opgeladen. Er zijn extra accu’s en los van de camera werkende laders beschikbaar voor mensen die de Sony RX1 echt intensief willen gebruiken, want door de geringe afmetingen levert de accu wel redelijk wat vermogen, bij video voldoende voor ruwweg een uur, afhankelijk van de gekozen kwaliteit, en volgens opgave van Sony voor ruim 200 foto’s. Dat zal voor sommige gebruikers genoeg zijn, anderen willen veel meer opnames maken en hebben dus extra accu’s nodig. Voor de opslag kan gebruik worden gemaakt van SD kaartjes of een echte Sony memorystick als daar je voorkeur naar uitgaat. De sensor is van het 35 mm kleinbeeldformaat en telt 24 miljoen pixels. Dezelfde sensor wordt gebruikt in de Sony a99 reflexcamera en de Sony a900 videocamera. De gevoeligheid kan tot ISO 25600 gekozen worden. Dan wordt de ruis wel nadrukkelijk zichtbaar, maar bij één stop daaronder, ISO 12800, is de ruis heel beheersbaar. Wil je echt geen ruis van enige betekenis, dan zal ISO 1600 de grens wel zijn.

Video
En natuurlijk kan de Sony DSC-RX1 ook hoge kwaliteit video opnemen. Ik denk dat de beperking van een vaste brandpuntsafstand bij video nog eerder ervaren zal worden dan bij fotograferen. Er is een aparte knop om de video-opname te starten. De grote sensor biedt ook moeiteloos ruimte om de steady-shot functie te gebruiken waarbij je werkt met een iets kleinere beeldhoek, bij het bewegen van de camera kan dan het deel van de sensor dat gebruikt wordt verschoven worden zodat het beeld stabiel blijft. Dat werkt heel redelijk, net als de autofocus tijdens de video opnames, hoewel beide oplossingen natuurlijk net niet het professionele gevoel geven dat alles tijdens de opname helemaal onder controle was.

De Sony RX1 is een prachtige camera met een hoog kwaliteitsniveau, zowel de techniek als de bouw laten weinig ruimte voor twijfel wat dat betreft. Of het concept je aanstaat moet je zelf uitzoeken, en of je wens om deze camera te gaan gebruiken een beetje in balans kan worden gebracht met de prijs van de RX1 is weer een andere zaak, want het is geen goedkope camera, duidelijk gericht op een gebruikersgroep die iets bijzonders wil. Maar met de RX1 biedt Sony de beeldkwaliteit van een professionele camera bij een gewicht van minder dan 500 gram in een redelijk compacte behuizing.

Testopnames:
De foto’s met de ISO-reeks, hier in volle resolutie te bekijken, van de testkast, zijn opgenomen in RAW en via Adobe Lightroom4 omgezet naar JPEG, met min of meer standaardinstellingen. Aan de ruisonderdrukking is niets gedaan, de standaardinstelling is gewoon gehandhaafd. De buitenopnames zijn ’s avonds bij het lichtfestival in Amsterdam, en ’s ochtends in het oostelijk havengebied gemaakt, allemaal bij vrij hoge ISO waarden, 3200 met name.