Foto: Sanoma
Onlangs heeft uitgeverij Sanoma de voorwaarden aangepast voor de levering van teksten en foto’s aan de bladen die Sanoma uitgeeft. De nieuwe voorwaarden pakken slecht uit voor de freelancers. Zo geeft de freelancer negen maanden na publicatie exclusiviteit aan Sanoma, wat betekent dat de maker gedurende die periode het materiaal niet mag hergebruiken. Daar staat tegenover dat Sanoma meer met de foto’s en tekst mag doen en, zo blijkt nu zelfs, in sommige gevallen zelfs de beeldbewerking overneemt. De beroepsverenigingen Fotografenfederatie, NVJ, NVF en FLA roepen op tot gezamenlijke actie.
Begin juni werd de freelancers meegedeeld dat het bedrijf ongevraagd het geleverde materiaal mag doorverkopen. De maker krijgt dan 30%, Sanoma steekt 70% in eigen zak. Bij publicaties binnen Sanoma krijgt de maker helemaal geen vergoeding. Dat geldt voor zowel tekst als fotografie. De mededeling is bij de freelancers logischerwijs in het verkeerde keelgat geschoten. De auteurs verliezen met de eenzijdig opgelegde ‘overeenkomst’ het zeggenschap op het auteursrecht, zonder dat daar een fatsoenlijke vergoeding tegenover staat. Bovendien kunnen de journalisten in de problemen komen als ze mensen interviewen, omdat geïnterviewden vaak in vertrouwen praten en niet willen dat het verhaal overal gepubliceerd kan worden. Een soortgelijk verhaal geldt natuurlijk ook voor bepaalde fotografie.
Direct na het bekend worden van de nieuwe voorwaarden stelde een groep freelancers al een open brief op, die door velen is ondersteund. In de brief leggen de freelancers uit waarom ze het niet met de voorwaarden eens zijn, maar dat ze ook begrijpen dat de markt verandert. De brief sluit af met de mededeling dat ze graag met de directie in gesprek willen gaan, maar helaas haalde dat niets uit. Ook de belangenorganisaties vingen bot.
Daarom roepen de beroepsorganisaties als de NVF en de Fotografenfederatie op tot actie. Als freelancer kun je namelijk aangeven dat een bepaald artikel of foto op ‘rood’ moet worden gezet. Dan mag het alleen worden doorgeplaatst/verkocht onder speciale voorwaarden. Het is volgens Sanoma echter niet de bedoeling dat dat standaard gebeurt. Maar dat is wat de beroepsorganisaties nu wel adviseren.
Om dat te bereiken adviseren de organisaties De NVJ, Nederlandse Vereniging Fotojournalisten (NVF), Fotografen Federatie (FF) en Freelancers Associatie (FLA) bij levering van werk aan Sanoma een begeleidende tekst op te nemen, waarmee de freelancer aansluit bij het interne protocol en het zogenoemde stoplicht-systeem van Sanoma.
Het is de organisaties al wel gelukt dat er kamervragen gesteld worden naar aanleiding van de zaak. Sanoma is een dermate grote speler in de markt, dat die mogelijk een te groot machtsblok vormt. Door die macht aan te wenden, kan het in conflict komen met de Mededingswet. Bovendien zet Sanoma de freelancers het mes op de keel door de voorwaarden plotseling te wijzigen. Wie vanaf juni 2013 iets levert aan Sanoma, gaat akkoord met de nieuwe voorwaarden. Zo worden freelancers gedwongen ja te zeggen, anders missen zij van de een op andere dag inkomsten.
Voor fotografen die aan Sanoma-bladen Margriet, Libelle, Flair, Viva en Zin leveren is er nog een belangrijk punt waar de beroepsverenigingen zich druk over maken. In een brief aan de fotografen staat dat ze altijd de originele foto’s moeten inleveren. De beeldbewerking voor de vijf bladen wordt voortaan door de redactie zelf uitgevoerd. Als fotografen besluiten zelf hun beeld te bewerken, dan staat daar geen vergoeding tegenover. Bovendien moet de fotograaf dus ook dan het originele beeld doorsturen. Als de redactie van de Sanoma-bladen zelf de beeldbewerking uitvoeren, dan kan dat mogelijk gezien worden als een nieuw oorspronkelijk werk. Daardoor ontstaat op een foto een dubbel auteursrecht, een onwenselijke situatie voor de maker zo stellen de Fotografenfederatie, NVF, BNO en Pictoright in een gezamenlijke verklaring. De organisaties maken zich zorgen om de positie van de fotografen.
Fotografen die de nieuwe prijs- en leveringsafspraken hebben gekregen worden ondertussen opgeroepen zich te melden bij de NVF (nvf@nvj.nl) of de Fotografenfederatie (info@fotografenfederatie). Zo kan een gezamenlijk protest bij Sanoma worden aangetekend.
