Melancholische portretten van circusartiesten

Uit fascinatie voor het circusleven ontstond het boek “Mimus, van Wiesje Peels. “Mijn vader had vroeger een eenmanscircus, als clown en goochelaar. Daar is mijn belangstelling voor het circus waarschijnlijk ontstaan.” Het boek toont de circusartiesten in een tussenwereld: de show is geweest, maar de schmink zit nog op het gezicht. Ook zien we de artiesten veelal in een andere rol dan gebruikelijk. Want spelen wij niet allemaal een rol?, vraagt Peels zich af.
De liefde voor het circus begon al vroeg. “Toen ik op de basisschool zat, trad mijn vader op als clown en goochelaar. Hij deed dat hobbymatig, op vakantieparken en voor organisaties als de Zonnebloem. Ik mocht af en toe mee. Het reizen en het theatrale van het circus vond ik geweldig. Ik vroeg me af hoe het zou zijn om zo’n rol te spelen.”
Peels fotografeert al 10 jaar circussen. Elk jaar volgt ze een aantal weken circusgezelschappen in Nederland, België, Duitsland en Italië. Hoe is dat zo begonnen? “De eerste keer dat ik een circus heb gefotografeerd was in India. Ik was bezig met een ander project, waarbij ik een kapitein van een schip zou volgen op zijn reis van Rotterdam naar India. Dat project liep fout, de kapitein bleek een drankprobleem te hebben en het werd vervelend. Ik was in India en dacht: wat nu? Ik kwam een circus tegen en besloot de artiesten te volgen. Dat was het begin van de serie.”
Eenmaal terug in Nederland gaat ze kleine circusgezelschappen volgen. Zo vindt ze een geschikte werkwijze. Over die werkwijze: “Tijdens de voorstelling neem ik een kijkje achter de schermen. Ik kijk dus niet naar wat de artiesten in de piste doen. Ik probeer dan zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Wanneer gaat iemand af, wat hebben ze aan of kunnen ze uitdoen, welke attributen liggen er, wat kunnen ze daarmee doen, hoe is het licht. Vervolgens ga ik met ze aan de slag.”

De foto’s die ze maakt tonen de circusartiest veelal in een andere rol dan hij gewend is. Veel van haar foto’s stralen een zekere melancholie uit. Is dat ook het gevoel dat het circus bij haar oproept? “Ja, dat is wel een gevoel dat ik krijg bij het circus. Het is misschien ook wel hoe ik zelf ben. In mijn foto’s probeer ik eigenlijk mijn gevoel, van dat moment, te weerspiegelen. In veel van de foto’s lijken de circusartiesten in zichzelf gekeerd. Op het eerste gezicht een tegenstelling met de persoon die ze in de piste zijn. Maar ook als artiest kun je teruggrijpen op jezelf.”
Maar hoe maak je dat soort foto’s? Een artiest is immers gewend om zichzelf zo te presenteren dat zijn of haar kwaliteiten het beste uit de verf komen. Wanneer een artiest vol adrenaline uit de piste komt, is het wellicht voor hem moeilijk om zich even in zichzelf te keren. Hoe heb je dat voor elkaar gekregen? “Veel artiesten vinden de foto waarbij die kwaliteiten goed uit de verf komen, waarbij ze dus juist wel in een gangbare rol worden afgebeeld, het mooist. Ze snapten dan ook niet echt waarom ik voor mijn project andere foto’s wilde maken. Ik heb daarom bij wijze van bedankje ook de meer gangbare foto’s gemaakt. Deze kregen ze naderhand cadeau, om te gebruiken ter promotie van het circus. Ik zelf vind juist de andere beelden interessant. Waarbij je de artiest opeens met zijn ogen dicht ziet, schijnbaar in slaap of met een vreemd attribuut; gewoon heel anders dan je verwacht. Uiteindelijk vonden de meeste artiesten het leuk om eens heel anders naar zichzelf te kijken.”
Was het voor Peels makkelijk om binnen te komen bij de circusgezelschappen? “Ik ben van te voren niet gaan bellen of mailen, dat werkt niet. Je moet gewoon langsgaan. Vanaf de start van dit project heb ik een werkmap gemaakt, met daarin foto’s die ik tot dan toe had gemaakt. Deze heb ik overal laten zien. Meestal leverde dat wel herkenning op, van familieleden of vrienden bij andere gezelschappen. Daarna kreeg ik altijd toestemming om foto’s te maken.”

Gevraagd naar haar favoriete foto uit het boek, antwoordt Peels: “Dat is afhankelijk van mijn stemming. Ik heb vanochtend gesport en voel me fit. Ik kies daarom nu voor de foto van de twee mannen die samen een soort ‘x’ vormen.”
En nu? Wat wacht na dit project? “Ik ga samen met ontwerper Steffen Maas, die ook heeft meegewerkt aan “Mimus, in januari en februari een project doen rond Vincent van Gogh. Volgend jaar is het Van Gogh-jaar. In dat kader ga ik als ‘artist in residence’ aan de slag voor het VanGogh Huis in Zundert met het project ‘Goghflow’. We gaan een fictief dorpsverhaal maken, waarbij we het leven van Van Gogh verbeelden. Dit wordt deels een dwaling door het landschap en deels een enscenering met dorpsbewoners. Dat vraagt de komende tijd natuurlijk de nodige voorbereiding. En daarnaast natuurlijk aandacht blijven vragen voor het boek.”
Het boek “Mimus, is te bestellen via uitgeverij d’jonge Hond. Meer informatie: www.wiesjepeels.com.