Om een faillissement te voorkomen heeft Kodak bij de Amerikaanse rechtbank om een Chapter-11 status gevraagd, vergelijkbaar met het surceance van betaling. De stap van Kodak komt niet onverwacht, al enkele weken gonsde het van geruchten dat Kodak deze stap mogelijk zou nemen. Tegelijk heeft Kodak een krediet van $950 miljoen gekregen van Citigroup, een Amerikaanse bank, om de komende achttien maanden alles draaiende te houden.

Het gaat al lange tijd niet goed met het ooit bijna onaantastbare bedrijf. Al jarenlang maakt het bedrijf forse verliezen. Eind vorig jaar besloot Kodak om haar sensordivisie te verkopen aan een investeerder. Dit is een goede stap, omdat deze divisie nu niet in de val meegesleurd kan worden.

Als de oorzaak van de val van Kodak wordt naar de digitale fotografie gewezen. Nota bene een uitvinding van Kodak zelf, in 1975 maakte het bedrijf de eerste digitale camera. Dat de digitale camera de film zou vervangen, dat zag Kodak op zich zelf ook in. In 1979 schreef een medewerker van Kodak al een rapport waarin staat dat in 2010 de grote massa op digitaal zou overstappen. De medewerker zat er maar een paar jaar naast.

Toch heeft Kodak met die kennis te weinig gedaan en dat is tekenend voor het bedrijf. Ooit was Kodak een atletische sporter die steeds weer successen wist te boeken en met nieuwe ideeën kwam. Gaandeweg werd Kodak echter een obesitas patiënt die arrogant dacht de wereld niet zonder hem kon en dat de successen vanzelf zouden blijven komen. Terwijl een bedrijf als Fujifilm overschakelde naar een nieuw verdienmodel, bleef Kodak achteroverleunend in de stoel. Te zwaar ook om nog van koers te wijzigen.

Tegen de tijd dat het bedrijf links en rechts werd ingehaald, ondernam Kodak wel de nodige pogingen om af te slanken. Dat lukte, maar in het hoofd zat het nog goed mis en Kodak heeft te lang niet gezien dat de wereld echt anders is geworden. Te lang mikte het bedrijf nog puur op de fotografie. Men dacht met digitale camera’s en printers nog steeds de markt te kunnen leiden. De stap om zich vooral bezig te houden met digitale consumentencamera’s kwam ook veel te laat. In de tussentijd had de mobiele telefoon met ingebouwde camera al de intrede gedaan en was al bezig met de wereld te veroveren. Kodak zag dat veel te laat in. De winst komt bovendien niet van een camera of printer, maar van de verbruiksartikelen, zoals inkt. Juist de overgebleven grote spelers in de fotografie, zoals Nikon, Canon en Fujifilm, overleven omdat zij niet volledig afhankelijk zijn van de fotografie.

Kodak had dat als geen ander kunnen weten. Het bedrijf is immers groot geworden door het leveren van verbruiksartikelen. De door Kodak geïntroduceerde Brownie hoefde niet veel geld op te leveren, de inkomsten kwamen van film. Door kreten als “u drukt op de knop, wij doen de rest” en het befaamde “kodakmoment” wist Kodak steeds weer de filmverkoop te stimuleren. Met de digitale fotografie zakte de markt voor gebruiksartikelen in. Kodak greep te laat in en dacht dat film nog langer een belangrijke inkomstenbron zou zijn. Pas in 2003 besloot het bedrijf geen significante investeringen in filmtechnologie meer te stoppen.

In een poging toch nog geld te verdienen, zette Kodak haar patenten in. Als uitvinder van de digitale fotografie heeft het bedrijf vele patenten op haar naam weten te zetten. Als iemand gebruik wil maken van de techniek in dat patent, moet er betaald worden. Onlangs sleepte Kodak dan ook enkele bedrijven voor de rechter vanwege een patent. Het lijkt echter een doodlopende weg.

Wat de gevolgen van een mogelijk faillissement zijn, is niet goed te overzien. Voor de analoge fotografie kan het wel eens de doodsteek zijn. Want de kans is niet heel groot dan een fabrikant de filmdivisie wil overnemen. Als zelfstandig bedrijf is het ook veel te klein. De markt voor film krimpt nog altijd in en de paar kunstenaars en professionele fotografen zijn een veel te kleine doelgroep om rendabel te blijven. Voor de digitale fotografie zal er niet veel veranderen wellicht. De sensordivisie is in veilige handen, dus Leica en fabrikanten van middenformaatcamera’s zullen aan de prima sensoren kunnen blijven komen.

Het is eigenlijk triest dat een ooit zo onmisbaar bedrijf nu alleen nog door een beperkte groep echt gemist zal worden. Een groep bovendien die steeds kleiner wordt, namelijk de fotograaf die op film werkt. Wat rest is vooral de herinnering. Kodak is van onschatbare waarde voor de fotografie geweest. Dat heeft haar roem en rijkdom bezorgd en betekende gelijk haar ondergang.

De surceance hoeft echter niet per se het einde van Kodak te zijn. Met het krediet en de uitstel van betaling hoopt Kodak genoeg tijd te hebben om zich om te vormen tot een bedrijf dat zich richt op digitaal beeld en hoogstaande kennis van materialen. In 2013 moet de transformatie volgens de CEO compleet zijn. Het wordt een spannend jaar voor Kodak en de fotografie.

Om iedereen goed te informeren over de ontwikkelingen heeft Kodak de site Kodak Transforms opgezet.

Deel dit bericht met je vrienden.