Column: Fotofestival Naarden ontbeert thema
Nu het Fotofestival Naarden is afgelopen, kan een kritische terugblik geen kwaad. En om maar meteen met de conclusie te beginnen: ik vond het festival niet goed, eerder een teleurstelling. Niets slechts over de goede fotografen die er te zien waren en over de energieke inzet van de organisatie, maar achter het Festival 2013 zat gewoon geen goede, consistente gedachte. Waarom zagen wij daklozen in Amerika en het vrolijke dagelijkse leven in Afghanistan? Wat moet ik hieruit leren? Waarom moest je als bezoeker door een ratjetoe aan bijeengeraapte tentoonstellingen bijten, die weinig met elkaar van doen hebben, niet op elkaar reageren en vaak niet eens iets met het zogenaamde thema te maken hebben?
Het ontbreekt Naarden aan een goed onderbouwde thematiek. Dit jaar was het thema Don’t stay here, in het gewone Nederlands, Blijf niet hier – een curieuze titel overigens – met als ondertitel ‘de visie van Nederlandse fotografen op het buitenland’. Hier wringt meteen al de schoen. Wat is dat, het buitenland?
Als ik één keer gas geef ben ik in België, dus zo’n ’thema’ is dan gauw gevuld. Is het buitenland eigenlijk wel een locatie? Het is immers de hele wereld, zelfs het luchtruim, behalve Nederland, maar dan weet je nog niets over het thema. De ondertitel spreekt over de visie van de Nederlandse fotograaf. Als dat zo is dan zou ik een uitgebalanceerde serie exposities verwachten waaruit een samenhangend geheel naar voren komt. Niet alleen de visie van de fotografen verwacht ik dan te zien, maar een consistente visie van de curatoren. Maar uit de titel kun je al afleiden dat die er niet was. Het ‘buitenland’ is namelijk net zo weinig afgebakend als algemene thema’s die je wel eens ziet bij amateurwedstrijden, zoals ‘eenzaamheid’ en ‘schoonheid’.
In de Grote Kerk hingen de daklozen in Amerika van Jan Banning (naast Bruce Gilden: was Gilden een Nederlander in het buitenland?) en even verderop de foto’s van Janus van den Eijnden van de bestuurders van de New Yorkse metro’s. Twee keer Amerika, als voorbeeld van het buitenland. De daklozen geven een beeld van een fenomeen dat gelinkt kan worden aan de economische crisis, maar de metrobestuurders worden op een andere manier aan de man gebracht.
Bij het werk van Van den Eijnden staat op de website: “Door de exacte kadering en de herhaling van verschillende beeldelementen ontstaat een intrigerende spanning tussen algemeenheid en individualiteit, tussen binnen en buiten, aanwezig en afwezig en tussen wij en zij.” Wat zegt dat over een visie op het ‘buitenland’? In de Grote Kerk hingen ook de spannende foto’s van Bas Losekoot, werk met een uitgekristalliseerd thema, namelijk de urbanisering van de wereld, maar ook hier mis ik het verband met de andere twee exposities.
Als bezoeker van Naarden wil je verbanden leggen en begrijpen waarom exposanten naast elkaar geplaatst zijn. Maar in de Grote kerk begon het grote gissen. Want wat hebben de daklozen in Amerika te maken met hardwerkende metrobestuurders in Amerika of met anonieme passanten op overbevolkte straten in Amerika?
Blijkbaar is elke willekeurige visie van een fotograaf op het buitenland even geldig of belangrijk is, zonder enige samenhang aan de kant van de curatoren. Een fotofestival moet geen opeenhoping van exposities zijn, maar moet een compleet en diepgravend verhaal vertellen. Een verhaal dat de kijker een visie meegeeft over het gebrachte thema. Iets waar de bezoeker over kan nadenken en over kan debatteren. En dat houdt ook een visie in over hoe fotografie werkt en hoe zij ons informatie over de ons omringende wereld verschaft.
Dat idee ontbrak dit jaar geheel, zowel een visie op het thema, dat geen thema was maar een vergaarbak van onderwerpen, als een visie op de visuele communicatie van fotografie. De curatoren van Fotofestival Naarden zouden hun licht eens moeten opsteken in het noorden. Bij Fotofestival Noorderlicht weet men wel vaak een interessant thema te verwoorden en uit te diepen.
Ton Hendriks
