Fotodocumentaire van Herman Zwaag – PrairyErth
William least Heat-Moon besteedde negen jaar om Chase County, ongeveer het geografische midden van de Verenigde Staten, in woorden te vangen. Het resultaat een ruim 600 pagina’s dik boek ‘prairyErth (A Deep Map): An Epic History of the tallgrass prairie Country’. fotograaf Herman Zwaag raakte in de ban van het verhaal en besloot een net zo diepgaande fotodocumentaire te maken.
Wanneer je de kaart van de Verenigde Staten (VS) precies in vieren vouwt, dan kruisen de vouwen elkaar in Chase County, Kansas. Als je New York en San Diego door een lijn verbindt en je doet dat ook met Miami en Seattle, dan kruisen die lijnen elkaar in Chase County, dat zo ongeveer het geografische midden is van de VS. Chase County is circa 48 kilometer lang
en 40 kilometer breed. In 1991 telde het 3013 inwoners, vier per vierkante mijl. De regio telt een dozijn nederzettingen, waarvan er vier een dorp mogen worden genoemd en twee een stad: Cottonwood Falls (de provinciehoofdstad) en Strong City. In 1991 was er geen dokter, tandarts of apotheek, wel waren er twee advocaten, zes assurantietussenpersonen en dertien makelaars in onroerend goed.
William Least Heat-Moon (schrijversnaam van William Lewis Trogdon, 1939), besteedde negen jaar om Chase County met grootse precisie in woorden te vangen. Dat deed hij in zijn ruim 600 pagina’s dikke boek ‘PrairyErth (A Deep Map): An Epic History of the Tallgrass Prairie Country’, dat in 1991 verscheen. Heat-Moon verdeelde Chase County door middel van een grid in twaalf vierkanten en bezocht elk van die denkbeeldige vlakken te voet. Heat-Moon loopt langzaam en graaft diep. Wie denkt dat de prairie kaal, verlaten en eentonig is, een plek waar niets van belang gebeurt, komt bedrogen uit. Het grasland is gevuld met anekdotes, cafépraat en treurige verhalen over de onverschillige wijze waarop de mens met zijn medemens en de natuur omgaat, en de natuur met de achteloosheid van de mens. Heat-Moon verhaalt van een boerderij die door een tornado werd weggevaagd, reproduceert een oud Indiaans recept om de bliksem af te leiden, rakelt een één eeuw oude, nooit opgeloste moord op en praat met de gepensioneerde beheerster van een postkantoor, een cowboy, een steenhouwer, een coyotejager en een jonge, feministische boerin. Hij bezoekt de laatste bewoners van een dorp dat keer op keer door overstromingen wordt geteisterd. Laconiek vertellen die over het redden van buidelratten en het verloren gaan van piano’s. Heat-Moon laat zien dat de prairie een potpourri van Amerikaanse geschiedenis, cultuur en ecologie is.
Ontmoeting
PrairyErth is een oude geografische term voor Amerika’s uitgestrekte weidegronden. De ondertiteling ‘Deep Map’ verwijst naar een intensieve topografische verkenning van een (klein) gebied. De term slaat op een geëngageerd documentair epos met literaire kwaliteiten. Het is een genre dat onder meer werd beoefend door Henry David Thoreau (Walden). PrairyErth is, evenmin als Walden, onder te brengen in een duidelijk gedefinieerde literaire categorie. Het is noch zuivere geschiedenis, noch geologie, noch fictie. Alle mogelijke invalshoeken komen aan de orde: geschiedenis, geologie, geografie, economie, sociale en culturele aspecten, klimaat en milieu. Het is de – orale – geschiedenis van ‘zomaar’ een landstreek en de bewoners. Een ‘road book’ van een begenadigd reisschrijver. Eerder deed Heat-Moon Amerika per auto (‘Blue Highways: A Journey into America’, 1982). PrairyErth deed hij te voet. Later zou hij zijn land per boot doen, resulterend in ‘River-Horse: The Logbook of a Boat Across America’ (1999).
Herman Zwaag (1966) las PrairyErth in het najaar van 2009, raakte onherroepelijk in de ban en besloot in directe lijn met het boek een prachtige, uiterst verzorgde en net zo diepgaande fotodocumentaire te maken. In 2010 en 2011 deed Zwaag voorbereidend werk en maakte verkennende reizen naar Kansas. Tijdens de tweede reis bezocht hij Heat-Moon in diens woonplaats Columbia (Missouri) om over PrairyErth te praten. Een warme ontmoeting, waarbij de schrijver zich geroerd en blij met het initiatief betoonde en Zwaag zijn goedkeuring en alle medewerking gaf. Dat is beslist een compliment, want Heat-Moon heeft behalve een doctoraat Engels een BA in de fotojournalistiek.
Tussen 2012 en 2017 verwacht Zwaag in de vetsporen van Heat-Moon een serie van 76 beelden te maken, gelijk aan het aantal hoofdstukken van het boek. Die worden traditioneel geschoten, met een 4×5”-camera. Met elk beeld wil Zwaag de essentie weergeven van het overeenkomstige hoofdstuk in PrairyErth, culminerend in een boek en een (reizende) tentoonstelling die idealiter als permanente installatie eindigt in Chase County, Kansas. Bij het verwerven van fondsen voor dit levenswerk kan Zwaag alle hulp en ondersteuning gebruiken.
