Het gemak van het gebruiken van het autofocus systeem in je moderne digitale camera brengt soms ook de onzekerheid met zich: je vertrouwt er wel op, maar stelt de camera nu inderdaad precies scherp waar je dat verwacht, op het onderwerp waarop je het focuspunt hebt geplaatst. Op zich is dat wantrouwen tegen de techniek natuurlijk gerechtvaardigd, techniek is prachtig en werkt goed, maar is niet onfeilbaar en heeft ook altijd een zekere mate van speling, tolerantie, absoluut zuivere metingen zijn bijna niet mogelijk. Alleen het per stuk inregelen van camera’s en eventueel objectieven kan die marge tot heel weinig terugbrengen. Maar in de moderne massaproductie is daar geen ruimte voor. Maar de bouwers van een aantal camera’s hebben daar een oplossing voor bedacht, ze bouwen de correctiemogelijkheid gewoon in in de camera, dan kunnen de gebruikers de afstemming zelf uitvoeren. Dat is op zich heel goed, alleen zijn die gebruikers niet altijd in staat om goed om te gaan met de geboden mogelijkheid om zo’n fundamentele afstelling in de camera te wijzigen. Het is in elk geval niet aan te raden om op basis van een paar opnames waarvan je vindt dat de scherpte net te ver weg ligt zomaar even aan deze instelling te gaan draaien. Het minste wat je er voor moet doen is heel systematisch opnames maken onder gecontroleerde omstandigheden. Om de fotograaf daarbij te helpen is er de oorspronkelijke ‘Lens-align’ van Michael Tapes, en inmiddels ook een vergelijkbaar hulpmiddel van Datacolor. Maar iedereen die zo’n ding heeft en dan naar wat opnames ervan gaat kijken zal weten dat het dan pas moeilijk wordt. Niet wanneer de afwijking groot is, maar de laatste stapjes, moet het nu plus 3 of plus 4 worden. Dat verschil is bijna niet te zien. Misschien doet het er dan ook niet toe, maar dan blijft er toch wat knagen lijkt me. Dus komt de computer en software om de scherpte te beoordelen er aan te pas om de hoogste nauwkeurigheid te halen, en de laatste onzekerheid weg te nemen. Er zijn verschillende programma’s, sommige sturen de camera helemaal zelf en werken vrijwel zelfstandig, maar de eenvoudigste oplossing is die van Michael Tapes, waarvoor je niet eens zijn speciale target hoeft te gebruiken, je kunt ook een meegeleverde kaart zelf afdrukken. De software heet FocusTune, maar zelfs bij het gebruiken van dat programma blijft het een klusje dat de nodige zorgvuldigheid vereist, anders heeft het geen zin. De meest voor de hand liggende test is bepalen welke correctie nodig is. Maar als je meer tijd in de afstemming van je camera wilt steken kun je ook gaan meten hoe nauwkeurig de herhaling van het gebruik van de AF is. Een andere optie om de verschillende focuspunten te vergelijken. Handig is dat de instellingen door de software uit de EXIF worden gelezen, je hoeft alleen maar een serie opnames te openen en je krijgt een keurige grafiek waar de gekozen instelling staat afgedrukt tegen de resultaten.
Procedure
De software werkt met JPEG bestanden, ongewijzigd uit de camera, met de instelling op monochroom, zo hoog mogelijk contrast. Alle andere instellingen moeten, net als de verlichting, zo goed mogelijk constant gehouden worden. De Nikon D600 die ik nu aan het testen ben in combinatie met de 50 mm f/1.4 is een goede combinatie wegens de hoge kwaliteit van het objectief, zelfs al bij volle opening. De geringe scherptediepte vraagt dan natuurlijk om een nauwkeurig afgesteld AF-systeem, de hoge scherpte laat afwijkingen natuurlijk snel zien. De opnames worden gemaakt in enkele series, eerst de grote stappen, van -20 tot +20, het bereik van de aanpassingen. Dat levert dan een eerste indruk in welk bereik de optimale instelling te vinden is. Je kunt dat een deel van de schaal in steeds kleinere stappen opnemen en weer meten tot je eindigt bij de reeks waar de instelling iedere keer 1 verschilt. Het voordeel van deze werkwijze, het duurt denk ik langer dan in één keer de hele reeks doorlopen, is dat je vaker dan één keer meet, dat voorkomt dat je op basis van één slordigheidje toch een verkeerd eindresultaat krijgt.
