Natuurlijk ontbreken ze niet: de jongen met de speelgoedgranaat, de reus met zijn ouders, de tweeling, kortom de ‘freaks’. Het kan niet anders. Maar er hangt ook zoveel meer op de tentoonstelling ‘Diane Arbus’ in Foam in Amsterdam. Het retrospectief telt tweehonderd foto’s, waarvan een aantal nog niet eerder in Nederland te zien zijn geweest, en geven een goed beeld van het werk dat Arbus in haar leven maakte. Marloes Krijnen, directeur van Foam, stak de trots over de tentoonstelling niet onder stoel of banken tijdens de persconferentie. Foam is een van de vier musea die betrokken zijn bij de overzichtstentoonstelling en is de laatste in de rij waar de foto’s te zien zijn.

De bezoeker van ‘Diane Arbus’ kan zich onderdompelen in een bijzondere wereld. Een wereld met bijzondere mensen die respectvol door Arbus op de foto zijn gezet. Bijzonder is ook dat een groot aantal van de getoonde foto’s door Arbus zelf nog zijn afgedrukt. De overige foto’s zijn gedrukt door Neil Selkirk, de enige die de negatieven van Diane Arbus mag afdrukken. Selkirk leerde Arbus kennen toen hij als assistent werkte in de studio van Richard Avedon en Hero. Na het overlijden van Arbus in 1971 bood hij de erfgenamen aan om te helpen als ze een boek of iets dergelijks wilde maken. “Ik was op het juiste moment op de juiste plek wat dat betreft,” verklaart hij. Afgezien van de familie was Selkirk de enige die echt alle negatieven van Arbus heeft gezien. Haar archief met negatieven was uitstekend georganiseerd, maar bij de afdrukken had ze niet vermeld van welk negatief het afkomstig was. Dus heeft Selkirk de 7000 films allemaal uit moeten zoeken. “Ik maakte de afdrukken voor de eerste tentoonstelling en het is nooit meer gestopt.”

Echt
Om de foto’s goed af te drukken, op de manier waarop Arbus ze ook afgedrukt zou hebben, heeft Selkirk nauwgezet de werkwijze van haar moeten bestuderen. In plaats van het traditionele doordrukken en tegenhouden, de fysieke manipulatie zoals Selkirk het noemt, maakte Arbus gebruik van de chemie om het contrast te beheersen. Door de techniek zijn de foto’s van Arbus heel geloofwaardig. “Je kunt het niet echt uitleggen als je de foto’s bekijkt op de expositie, maar je voelt het wel. De foto’s zijn geloofwaardig omdat niemand heeft geprobeerd de foto’s echt te laten lijken. Zeker tegenwoordig probeert men foto’s te verbeteren, ze echter te laten lijken. Maar Arbus probeerde nooit foto’s echter te maken. Daarom geloof je ze. Dat is het grote verschil met alle andere manieren van afdrukken.”

Zwart-wit
Alle foto’s op de expositie zijn zwart-wit, maar Arbus heeft wel degelijk ook in kleur gewerkt. Maar alleen als de klant het per se wilde en meestal waren het modefoto’s. Naast het vrije werk maakte Arbus ook veel werk voor bladen. Veelal initieerde ze zelf de opdrachten. Arbus bedacht zelf wat ze wilde fotograferen en regelde daar opdrachten voor. De scheidslijn tussen vrij werk en opdracht was vaak dun. Op de tentoonstelling hangen beiden dan ook door elkaar.

Studiecentrum
Alleen in het studiecentrum wordt echt duidelijk wat Arbus in opdracht heeft gemaakt. Dat studiecentrum vormt een belangrijk deel van de tentoonstelling. Wie echt meer wil weten kan nog uren doorbrengen in dat studiecentrum. Daar vind je uiteraard veel boeken, maar ook notities, brieven en andere biografisch materiaal. Het is wel raadzaam om vooral eerst de foto’s te bekijken. Alles bij elkaar levert ‘Diane Arbus’ een uitermate interessant overzicht over het leven van een bijzondere fotograaf.

In Pf nummer 9, dat begin november 2012 verschijnt, besteden we meer aandacht aan Diane Arbus.

‘Diane Arbus’ is van 26 oktober 2012 tot en met 13 januari 2013 te zien bij Foam, Keizersgracht 609 Amsterdam. Zie ook de agenda.