Cyanotype op de markt

De Albert Cuyp markt

Ontwerpburo Overtreders W, van Hester van Dijk en Reinder Bakker is bezig met het maken van een kunstwerk om de ingang van de bekende Albert Cuypmarkt in Amsterdam te markeren. Het wordt een soort poort, waar afbeeldingen van de vele producten die op de markt te koop zijn in geplaatst worden. De afbeeldingen worden in eerste instantie gemaakt als fotogram in de cyanotype techniek. Omdat de houdbaarheid van die afdrukken niet zo goed is, worden ze omgezet in een andere duurzame vorm, maar de blauwe kleur, zo typisch voor de cyanotype, blijft gehandhaafd.

De kar

Een echte donkere kamer is niet nodig, wel een systeem om dingen neer te leggen op of vlak boven het papier. Hester en Reinder hebben een kar gemaakt, in duidelijk blauw uitgevoerd, waarin in de een lade de onbelichte vellen liggen, tussen vellen zwart papier. Om ze te belichten worden ze uit die la gehaald en boven op de kar gelegd, onder de plastic plaat waarop de spullen gelegd worden waar het fotogram van gemaakt gaat worden. Als alles op de juiste plek ligt, kan het zwarte papier weggehaald worden. De zon zorgt voor mooie scherpe schaduwen en Hester heeft geleerd om aan de langzaam veranderende kleur, van geel naar blauw, te zien wanneer de belichting voltooid is. Dan gaat het zwarte papier er weer op, en wordt het belichte vel in een andere la opgeborgen, om later ontwikkeld te worden.
 

Het proces

De chemie van het proces is ooit ontdekt door Sir John Herschel, maar hij zag het vooral als methode om notities te kopieëren, de blauwdruk is dan ook nog lang in gebruik geweest bij architectenbureau’s. Anna Atkins staat te boek als eerste vrouwelijke fotograaf omdat zij de techniek gebruikte om fotogrammen te maken, contactafdrukken van planten in haar geval. Het is een betrekkelijk eenvoudig proces, de chemie is gewoon te koop als je zelf papier wilt maken, maar er zijn ook klein formaat kant-en-klare pakjes papier te koop. De lichtgevoeligheid is laag, vandaar dat er altijd contactafdrukken gemaakt worden, ofwel op de maat van het negatief, eventueel uit een inkjet printer, of fotogrammen, zoals in het geval van het project op de Albert Cuypmarkt. Na de belichting wordt de onbelichte chemie gewoon uitgespoeld, de afbeelding blijft dan over, na drogen neemt de intensiteit van het blauw nog toe.