Boudewijn Smit: meester in gedicteerd concept

[tekst] Pim Milo

Hij is waarschijnlijk de enige reclamefotograaf die nooit vrij werk naar PANL instuurde. Boudewijn Smit fotografeert alleen in opdracht. Wanneer hij totale vrijheid krijgt, slaat de verwarring toe. Niet door een gebrek aan eigen ideeën, maar door het teveel aan mogelijkheden.
Boudewijn Smit (1957) heeft het keurslijf van de opdracht nodig. Binnen de beperkingen van een gedicteerd concept is hij een meester. Hij probeert iedere opdracht een eigen, bij het concept passende identiteit mee te geven, toegespitst op de communicatiedoelstelling van de adverteerder. Daarbij betoont Smit zich een ambachtelijke fotograaf, een purist in feite, die het liefst ’through the lens’ werkt. Als het even kan, wordt er niet gephotoshopt. Alleen die kleine dingetjes die het leven van een fotograaf iets makkelijker maken. Smit valt het beste te omschrijven als een gepassioneerd vakman. De toewijding aan het fotografisch idioom spat van zijn oeuvre af.
Als Smit een handtekening heeft, dan is dat het streven naar een authentiek fotografische benadering waarbij de hele bandbreedte van de fotografie voorbijkomt. Als Smit een modefoto maakt, dan ís het ook een modefoto. Als Smit voor de Koninklijke Landmacht een oorlogsfoto maakt, dan ís het ook een oorlogsfoto – ook al is die geënsceneerd in Spanje, met de goede soldaat, het goede jongetje, met beschadigde huizen en een rokend autowrak op de achtergrond. En dat die militair er zo overtuigend opgejaagd uitziet, kreeg Smit voor elkaar door hem in de Spaanse hitte een aantal keren heen en weer te laten hollen.

Jonge hond

Nadat de legendarische Jo Misdom in 1982 docent werd aan de Haagse School voor Fotografie en Fotonica, kwam daar een gestage stroom gemotiveerde, goed opgeleide (reclame)fotografen vanaf. Boudewijn Smit was die golf ruim voor. Toen hij in 1984 voor zichzelf begon, had zijn naam reeds een vertrouwde klank. Veel artdirectors werkten al met Smit toen die bij Jurriaan Eind hoven assisteerde, een gulle mentor die hem met gerust hart zelfstandig prestigieuze klussen liet uitvoeren. Omdat zijn naam al zolang rondzong, lijkt hij tot de oude garde te behoren – die van Eindhoven, Hans Kroeskamp, Aernout Overbeeke, Dirk Karsten en Martin Woods – maar dat is niet waar. Smit hoort noch bij de school van Misdom, noch bij de gevestigde orde van die dagen. Hij zat daar als ‘a class of its own’ zo’n beetje tussenin. Nu, 27 jaar later, is Smit eigenlijk nog altijd een jonge hond. Een lange, enthousiaste slungel van een fotograaf, zij het inmiddels grijs gekuifd.

Balans

Commercieel werk heeft vaak, uit de oorspronkelijke context gehaald, een onbalans. Dat is misschien een van de redenen waarom in de jaarboeken van PANL zo weinig in opdracht gemaakte foto’s staan. Als die al door een fotograaf worden ingestuurd, is de kans groot dat de jury er niet kapot van is. Bij de compositie wordt rekening gehouden met een plek voor de headline, de body-copy, het pack shot, een logo en de payoff. Zonder die elementen is het beeld – autonoom gepresenteerd – al gauw onevenwichtig. Niet bij Boudewijn Smit. Al het werk in zijn portfolio is voor reclamedoeleinden gemaakt. Elk afzonderlijk werkstuk staat, ook los van die context, als een huis. Heel bijzonder. Wie zo in opdracht kan fotograferen, hoeft eigenlijk geen vrij werk te maken.
Voor dit artikel is gebruikgemaakt van ‘Fotografen in Nederland: een anthologie 1852-2002’. Uitgeverij Ludion, 2002.