Anarchy in the photography*

In de muziek is een minimale technische vaardigheid vereist om er enigszins professioneel mee bezig te zijn. Je moet een paar noten zuiver kunnen zingen, drie akkoorden kennen, je instrument kunnen stemmen en maat kunnen houden. Minimaal. Dat gold zelfs voor de meest tegendraadse, anarchistische muziekstroming: punk. Johnny Rotten was geen Pavarotti, maar die basis had hij in ieder geval. In de fotografie zitten we nu volop in het punktijdperk. Kinderen kunnen nu scherpe en goedbelichte foto’s maken. Hobbyisten toveren uit de computer soms bizar mooie beelden tevoorschijn. De tegenreactie viel te voorzien. Alle heilige huisjes gingen eraan. Slecht belicht, onscherp en een volkomen gebrek aan compositie, het mag ineens allemaal, en soms dat alles zelfs in één foto tegelijk. En dan noemen we dat intiem of breekbaar of dicht bij de kijker staan. Het concept is heilig verklaard en techniek is nostalgisch geneuzel.
Dat gevoel bekroop me bij Dutch Doc Award, georganiseerd door de Dutch Documentary Photo Foundation. Alleen de naam al. ‘Dutch’ snap ik: alle genomineerden zijn Nederlands. Documentary? Zelfs de organisatie draait opzichtig om de hete brei heen zodra het op definiëring van het begrip ‘documentaire’ aankomt. Photo Foundation? Ja, het is een Foundation en het genomineerde werk is – voor een deel – met camera’s gemaakt. Maar het heeft nauwelijks nog zijn foundations, zijn grondvesten in wat we traditioneel als documentaire fotografie beschouwden. Er was sprake van ‘een generatiekloof’, heette het tijdens de uitreiking. Wat de suggestie wekte dat degenen die moeite hadden met de keuze voor de genomineerden, oude, seniele zakken zijn die kwijlend mompelen dat er vroeger beter werd gefotografeerd.
Nou, dan ben ik maar een ouwe zak en seniel. En ik zal vast ook wel eens kwijlen. Want ik roep weleens dat er vroeger beter werd gefotografeerd. En verteld. Want dat hoort ook bij een documentaire, vertellen, of je dat nou in woord of beeld doet. Een documentaire gaat voor mij over iets dat werkelijk gebeurt in de wereld en dat je anderen wilt vertellen. En als je dat doet met foto’s waarin het licht bijzonder is, de kadrering goed en het moment belangrijk, dan heb je een goede kans dat veel mensen dat verhaal willen zien. Daar doe je het toch voor? Nu werd de Dutch Doc gewonnen door een boekje dat ging over Japan en een archief, maar vooral over iets dat gebeurt in het hoofd van de maakster. Het is een boekje voor liefhebbbers van het kijken, zei de jury, het is een boekje voor de jury van de Dutch Doc. Kunnen we volgend jaar beginnen met een definitie?
*vrij naar The Sex Pistols