Van 13 september tot en met 5 januari 2014 “Fotostudio Merkelbach – Portretten 1913-1969”

In april 1913 opende Jacob Merkelbach een luxe portretatelier boven het gebouw van modehuis Hirsch & Cie aan het Leidseplein in Amsterdam, een toplocatie voor een ambitieuze fotograaf. Vanaf zijn oprichting was Fotostudio Merkelbach zeer succesvol. Tot 1969 kwamen bekende en onbekende Nederlanders naar de studio. Koningin Wilhelmina, Mata Hari, Eddy Christiani, Fien de la Mar, Toon Hermans, mevrouw Van Aalst van de Overtoom, de hond van de heer Zeeman uit de De Lairessestraat, allemaal lieten ze zich door Merkelbach vereeuwigen.

Het Stadsarchief grijpt de mijlpaal 1913-2013 aan om de collectie van 40.000 glasnegatieven te digitaliseren, online te zetten en te exposeren. Vanaf 13 september 2013 presenteren wij met de tentoonstelling Fotostudio Merkelbach; Portretten 1913-1969 een selectie van de ruim 40.000 portretfoto’s van deze legendarische studio: beroemdheden, filmsterren, podium¬kunstenaars en mannequins van weleer passeren de revue. In een video-installatie trekken 1.000 familieportretten voorbij. Daarnaast bieden onder meer documenten, affiches, glasnegatieven en de originele houten platencamera een goed beeld van het vakmanschap en de populariteit van de fotostudio.

Tegelijkertijd met de portretten van Fotostudio Merkelbach presenteert het Stadsarchief Amsterdam drie portretseries van hedendaagse studiofotografen. Het Stadsarchief en het Amsterdams Fonds voor de Kunst hebben de jaarlijkse foto-opdracht toegekend aan Erwin Olaf, Petra Stavast en het duo Blommers- Schumm.

Erwin Olaf portretteert Joodse Amsterdammers in kooldrukken. Erwin Olaf beweegt zich succesvol op het snijvlak van kunst, mode en fotografie waarbij hij steeds blijft zoeken naar nieuwe wegen. Zijn esthetische manier van werken heeft op het eerste gezicht zeker raakvlakken met die van Merkelbach. Olaf heeft uiteenlopende Amsterdammers benaderd waarvan de gemene deler betreft hun Joodse achtergrond. Hij heeft hen in verschillende poses gefotografeerd, de geportretteerden dragen donkere, door hen zelf gekozen kleding. Sommige details verwijzen naar de joodse cultuur, door de kleding of pose. Er zullen acht kooldrukken van Olaf te zien zijn.

Vader & Zoons Spiero © Erwin Olaf

Petra Stavast fotografeert met één van de eerste mobiele telefoons met camerafunctie, een testversie van de Siemens S75, gevestigde en beginnende Amsterdamse toneelspelers. Na veel experimenteren beheerst ze de technische beperkingen van de vroege digitale fotografie nu zodanig dat ze een constante kwaliteit kan produceren. Stavast fotografeert gevestigde en beginnende Amsterdamse podiumkunstenaars. Het resultaat van de techniek zijn portretten met een korrelige, gruizige structuur. Ze portretteert hen ten halve lijve, zonder hen te regisseren: ze geeft hen weer als individu, niet als acteur in een rol. Van Petra Stavast zullen in totaal circa achttien afdrukken worden getoond.

Erika Cederqvist, 2013 © Petra Stavast

Het type fotografie van het duo Blommers-Schumm komt op en bepaalde manier overeen met dat van Merkelbach: meestal is er sprake van geconstrueerde, gestileerde, geënsceneerde fotografie. Ze maken een selectie maken van circa twintig portretten uit hun productie van de afgelopen zes maanden. Daarmee laten ze een dwarsdoorsnede van de hedendaagse portretfotografie zien, als pendant van de productie van Fotostudio Merkelbach: ook zij portretteren modellen, beroemheden en podiumkunstenaars. De titel luidt Studio Recht Boomssloot, naar de straat waar hun fotostudio is gevestigd.

Website Red een Portret
De prachtige collectie van 40.000 glasnegatieven is uiterst kwetsbaar en dus lastig te bewaren. Bovendien zijn de geportretteerden vaak onbekend. Daarom lanceerde het Stadsarchief begin april 2013 het project Red een Portret en de website www.redeenportret.nl. Alle glasnegatieven en originele afdrukken van Fotostudio Merkelbach, afkomstig uit diverse museale collecties, zijn gedigitaliseerd en online gezet. Publiek, nabestaanden en onderzoekers kunnen dit initiatief steunen door donaties te doen en te helpen om de duizenden gezichten te identificeren.

Boek
Bij de tentoonstelling over Fotostudio Merkelbach verschijnt op 12 september bij uitgeverij Komma / d’jonge Hond de publicatie Fotostudio Merkelbach; portretten 1913–1969. Met verhelderende bijdragen over de geschiedenis van de fotostudio, de mode-, film-, dans- en theaterfotografie en bijna duizend foto’s uit het Merkelbacharchief. Onder redactie van Anneke van Veen en vormgegeven door Els Kerremans. Omvang 304 pagina’s, full colour. Elk boek is voorzien van een eigen, unieke omslag. Prijs €44,50. Tot 13 oktober 2013 is het boek tegen meerprijs te bestellen met een omslagfoto naar keuze uit de rijke Merkelbachcollectie op www.redeenportret.nl. De prijs is € 69,50.

Filmzaal
In de Filmzaal van het Stadsarchief Amsterdam draaien gedurende de tentoonstelling twee films:
– De gevoelige plaat uit 1976 van Kees Hin, een zwijgende film waarin de gezichten uit het Merkelbacharchief ‘spreken’
– Van pose tot werkelijkheid uit 1979, waarin regisseur Juri Voogd Mies Merkelbach en drie andere portretfotografen aan het woord laat over hun werkwijze.

Gesprekken en lezingen
Zondag 3 november: De gevoelige plaat. Fotostudio Merkelbach met Kees Hin, Jan Wouter van Reijen.
Zondag 10 november: Lezing Fotostudio Merkelbach, portretten 1913 1969 met Anneke van Veen.
Zondag 17 november: Fotostudio Merkelbach en het familieportret met Saskia Asser en Sandra Heerma van Voss.
Zondag 24 november: Lezing Zomerzotheid, een film in foto’s met Rommy Albers.

Openingstijden van dinsdag t/m vrijdag 10.00 – 17.00 uur en zaterdag en zondag 12.00 – 17.00 uur.
De toegang is gratis